દેશની 18.50 કરોડ વસ્તી ગરીબી રેખા નીચે તો શા માટે 80 કરોડને મફત અનાજ!

Mnf network  : માત્ર બે દિવસ પહેલા, UNDP (United Nations Development Programme ) એ 2024 એશિયા-પેસિફિક માનવ વિકાસ અહેવાલ બહાર પાડતી વખતે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી કે ભારતમાં આવક અને સંપત્તિમાં અસમાનતા વધી રહી છે. ભારતમાં બહુપરીમાણીય ગરીબી (Multidimensional Poverty) હેઠળ જીવતા લોકોની સંખ્યા, જે 2015-16માં દેશની વસ્તીના 25 ટકા હતી, તે 2019-21 દરમિયાન ઘટીને 15 ટકા થઈ ગઈ છે.

UNDPએ આ ડેટા નીતિ આયોગ પાસેથી લીધો છે, જે દેશની થિંક ટેન્ક માનવામાં આવે છે. આ વર્ષે, 17 જુલાઈ, 2023 ના રોજ, નીતિ આયોગે રાષ્ટ્રીય બહુપરિમાણીય ગરીબી સૂચકાંક: એક પ્રગતિ સમીક્ષા 2023 (National Multidimensional Poverty Index: A Progress Review 2023) નામના ગરીબી રેખા પર એક અહેવાલ બહાર પાડ્યો હતો. આ જ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતમાં બહુપરિમાણીય ગરીબી હેઠળ આવતા લોકોની સંખ્યા 24.85 ટકાથી ઘટીને 14.96 ટકા થઈ ગઈ છે. મોદી સરકાર એ સિદ્ધિ પર પીઠ થપથપાવી રહી છે કે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં તેના કાર્યકાળ દરમિયાન 13.50 કરોડ લોકો ગરીબી રેખાથી ઉપર આવ્યા છે.

બહુપરીમાણીય ગરીબી સૂચકાંકને માપવા માટે ત્રણ પાયા છે જેમાં આરોગ્ય, શિક્ષણ અને જીવનધોરણનો સમાવેશ થાય છે. આ સૂચકાંકને માપવા માટે, ત્રણેયને સમાન મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે અને ત્રણેયને 12 સૂચકાંકોમાં વહેંચવામાં આવ્યા છે. તેમાંથી ત્રણ આરોગ્ય સાથે, બે શિક્ષણ સાથે અને 7 જીવનધોરણ સાથે સંબંધિત છે. નીતિ આયોગે જણાવ્યું હતું કે દેશમાં બહુપરિમાણીય ગરીબી હેઠળ આવતી વસ્તીમાં ઘટાડો થવાના મુખ્ય કારણો પોષણમાં સુધારો, શાળા વર્ષમાં વધારો, સ્વચ્છતામાં સુધારો અને રાંધણ ગેસની ઉપલબ્ધતા છે. 

તેંડુલકર સમિતિની ભલામણ ગરીબીને માપવા માટેનું ધોરણ 

ભારતમાં ગરીબી શોધવા માટે 2009માં તેંડુલકર સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. જુલાઈ 2013માં, આયોજન પંચે તેંડુલકર સમિતિની ભલામણોના આધારે 2011-12 માટે ગરીબીના આંકડા જાહેર કર્યા હતા. ત્યારબાદ આયોજન પંચે કહ્યું કે દેશમાં ગરીબોની સંખ્યા અંદાજે 27 કરોડ અથવા વસ્તીના 21.9% હોવાનો અંદાજ છે. તેંડુલકર સમિતિએ જણાવ્યું હતું કે ભારતની 21.9 ટકા વસ્તી ગરીબી રેખા નીચે જીવે છે. 2004માં, ગરીબી રેખા નીચેની વસ્તી 37.2 ટકા હોવાનો અંદાજ હતો. મતલબ કે યુપીએ સરકારના 10 વર્ષના શાસન દરમિયાન તે 15 ટકાથી વધુ વસ્તીને ગરીબીમાંથી બહાર લાવવામાં સફળ રહી હતી.

પાંચ રાજ્યોમાં યોજાનારી વિધાનસભાની ચૂંટણીના પ્રચાર દરમિયાન ચૂંટણી ભાષણ આપતી વખતે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ જાહેરાત કરી હતી કે ગરીબો માટે મફત રાશન યોજના, પીએમ ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના, આગામી 5 વર્ષ સુધી લંબાવવામાં આવશે. જેની માન્યતા 31 ડિસેમ્બર સુધી પૂરી થવાની હતી. આ યોજના કોરોના મહામારી દરમિયાન શરૂ કરવામાં આવી હતી. દેશની 80 કરોડ વસ્તીને આ યોજનાનો લાભ મળશે.